Fiskus może bez zapowiedzi zablokować konto firmowe nawet na trzy miesiące, jeśli ma podejrzenia, że służy on wyłudzaniu VAT-u. Poza tym ustawa o STIR daje mu też stały wgląd do historii zdarzeń na prawie 6 mln kont bankowych podmiotów gospodarczych.
Pod koniec listopada 2017 r. Sejm zmienił niektóre ustawy, żeby przeciwdziałać wykorzystywaniu sektora finansowego do oszustw podatkowych. Nowa regulacja jest wymierzona w wyłudzenia VAT-u, w tym tzw. transakcje karuzelowe. Przy okazji ma ona przywrócić warunki uczciwej konkurencji, eliminując z rynku nieuczciwe podmioty.
Jednak zdaniem niektórych prawników nowe prawo uderza przede wszystkim w uczciwe przedsiębiorstwa, które nieświadomie mogą zostać wplątane w oszustwo, dokonując transakcji z firmami prowadzonymi przez przestępców.
– Konsekwencją będzie zwiększenie obaw przedsiębiorców, przenoszenie biznesu za granicę i niechęć do rozpoczynania działalności w Polsce, a nierzadko także chaos i olbrzymie problemy dla uczciwych podatników – uważa prawnik Robert Nogacki z Kancelarii Skarbiec.
Czym jest i jak działa STIR?
Blokady kont firmowych nie są nakładane metodą chybił-trafił ani na wyczucie urzędników. Dzięki systemowi teleinformatycznemu izby rozliczeniowej (STIR) skarbówka ma dostęp do informacji o tym, co się dzieje na rachunkach bankowych przedsiębiorstw i osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą.
Od lipca br. organy podatkowe otrzymują dane o zlikwidowanych i nowo otwartych rachunkach firmowych oraz wykonanych na nich operacjach. W tym przypadku nie obowiązuje tajemnica bankowa. Obecnie pod monitoring podlega ok. 5,6 mln kont firmowych.
Na tej podstawie fiskus jest w stanie ocenić prawdopodobieństwo popełnienia nadużyć podatkowych przez posiadacza rachunku, czyli konkretny podmiot gospodarczy. W praktyce typowanie podejrzanych rachunków jest zautomatyzowane, gdyż analizy danych prowadzone są z wykorzystaniem specjalnego algorytmu uwzględniającego kryteria:
- ekonomiczne,
- geograficzne,
- behawioralne,
- przedmiotowe.
Treść algorytmu ryzyka nie jest jawna.
– Oznacza to, że dokładna ocena ryzyka jest niemożliwa, a dokonanie wszystkich niestandardowych transakcji rodzi dla firm bardzo poważne ryzyko zwrócenia na siebie uwagi skarbówki – uważa prawnik Robert Nogacki z Kancelarii Skarbiec.
Blokada konta firmowego na podstawie ustawy o STIR
Postanowienie o zablokowaniu konta firmowego wydaje szef Krajowej Administracji Skarbowej. Taką decyzję podejmuje, gdy z analizy własnej lub izby rozliczeniowej wynika, że rachunek może mieć związek z wyłudzeniem skarbowym. Druga przesłanka to działanie prewencyjne, czyli blokada jest wprowadzana, żeby uniemożliwić dokonanie nadużycia podatkowego.
Embargo trwa 72 godziny. Jeśli szacowana kwota podejrzewanych nadużyć podatkowych przekracza 10 tys. euro, blokada może zostać wydłużona do 90 dni. Jej skutkiem jest uniemożliwienia korzystania ze środków zgromadzonych na rachunku płatniczym, czyli niemożność wydawania dyspozycji obciążających saldo konta.
W praktyce wygląda to tak, że postanowienie wysyłane jest przez skarbówkę do instytucji prowadzącej rachunek rozliczeniowy (bank lub SKOK). Klient dowiaduje się o blokadzie już po jej ustanowieniu. Jednocześnie szef KAS-y składa zawiadomienie do prokuratury i urzędu celno-skarbowego.
– Wytypowany przez system przedsiębiorca nagle straci wszelkie możliwości prowadzenia biznesu i nie ma w tym żadnej przesady. Wynika to z zakresu blokady – twierdzi Nogacki.
Odwołanie od blokady rachunku płatniczego nie wstrzymuje jej wykonania
Konsekwencją blokady konta firmowego jest też wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru płatników VAT. A to oznacza utratę środków zgromadzonych na koncie VAT powiązanym z rachunkiem głównym (rozliczeniowym) danego podmiotu.
Na decyzji fiskusa straci na tym nie tylko firma, co do której istnieje podejrzenie oszustwa podatkowego, ale też jej kontrahenci. Ci ostatni utracą prawo do odliczenia naliczonego podatku VAT w części dotyczącej transakcji z zawieszonym podmiotem.
Właściciel zablokowanego konta firmowego może się odwołać od postanowienia fiskusa. W tym celu musi wystąpić do skarbówki o ponowne rozpatrzenie sprawy i zaskarżyć decyzję szefa KAS-y do WSA. Z tym że procedura odwoławcza nie wstrzymuje blokady rachunku bankowego.
Wyłączenia spod blokady rachunku bankowego firmy
Teoretycznie blokadą objęte są wszystkie środki zgromadzone na koncie firmowym. Firma nie można nimi w żaden sposób rozporządzać.
Jednak ustawa przewiduje pewne wyłączenia. Chodzi o pieniądze na:
- Wynagrodzenia za pracę dla pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę co najmniej trzy miesiące przed ustanowieniem blokady
- Zasądzone alimenty
- Spłatę zaległości podatkowych.
Ale uwaga! By móc po nie sięgnąć, przedsiębiorca musi złożyć stosowny wniosek i przedstawić szefowi KAS-y szereg dokumentów. W pierwszym przypadku jest to m.in. odpis listy płac i potwierdzenie zawarcia umowy o pracę.
Ponadto wartość pojedynczej wypłaty z rachunku objętego blokadą nie może przekroczyć minimalnego wynagrodzenia za pracę (obecnie – 2100 zł brutto, a w 2019 r. – 2220 zł).
Maciej Kusznierewicz
Dodaj komentarz