Co powinieneś wiedzieć o IKZE?

Fatalna kondycja ZUS-u i brak perspektyw jej poprawy powinna dać nam do myślenia w kwestii spodziewanej wysokości świadczeń. Oszczędzając na indywidualnym koncie zabezpieczenia emerytalnego, możemy uniezależnić się od rządowej agendy. Poznaj najważniejsze zasady IKZE i odkładaj mądrze.

[more]

 

Powszechny system emerytalny staje się coraz mniej wydolny. Tworzony z naszych podatków budżet państwa od lat musi dopłacać do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z którego wypłacane są renty i emerytury.

Z powodu różnych czynników (m.in. przywileje emerytalne, wydłużanie się średniej długości życia, wysokie bezrobocie, szara strefa) działalność ZUS-u nie bilansuje się. Wpływy ze składek nie pokrywają wydatków na bieżące świadczenia. Od dłuższego czasu dziura w kasie zakładu sięga 30-40 proc. W efekcie FUS wymaga dotowania kilkudziesięcioma miliardami złotych rocznie. ZUS zaciąga też kredyty komercyjne w bankach i pożyczki z Ministerstwa Finansów. W sumie ZUS otrzymuje ze źródeł zewnętrznych 40-60 mld zł. Rocznie.

 

Zalety III filaru

 

Rosnąca liczba świadczeniobiorców (skutek starzenia się społeczeństwa i niskiego przyrostu naturalnego) oraz luki w systemie (efekt utrzymywania przywilejów kilku grup zawodowych) sprawiają, że tzw. przeciętny obywatel nie ma gwarancji, iż po przejściu na emeryturę otrzyma świadczenia, na jakie sobie zapracował (odłożył) w latach aktywności zawodowej. Groźba niskich emerytur (20-30 proc. ostatniej pensji) rodzi konieczność dodatkowego odkładania na starość.

Można to robić na wiele sposobów, zarówno nieformalnie, jak i formalnie. Tym ostatnim jest III filar. Obejmuje on trzy rozwiązania, które pozwalają nie tylko zgromadzić kapitał na jesień życia, ale też nie zapłacić od niego podatku – od zysków kapitałowych (Belki) i/lub dochodowego. Rozwiązania trzeciofilarowe mają też inne zalety, o których przeczytasz w art. „Coraz więcej osób odkłada na emeryturę niezależnie od ZUS i OFE”.

Jedną z metod odkładania na starość w sposób zorganizowany jest utworzone w 2012 r. indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE). W styczniu br. zmieniły się jego najważniejsze zasady:

1. Ustanowiono kwotowy limit wpłat. Rocznie na ten rodzaj konta emerytalnego można przelać 120 proc. średniej krajowej. W 2014 r. limit wpłat na IKZE wynosi więc 4495,20 zł.

2. Obniżono do 10 proc. wysokość podatku dochodowego od wypłat (wcześniej obowiązywała wersja 18 lub 32 proc. w zależności od uzbieranej kwoty i progu podatkowego, do którego przynależał podatnik).
   Oczywiście dotyczy on tylko sytuacji, gdy wypłata nastąpi po nabyciu uprawnień emerytalnych. Więcej o tej kwestii w dalszej części tekstu.

Modyfikacje te są tym bardziej korzystne, że przelewy na IKZE można w całości odliczyć od dochodu, czyli zmniejszyć odprowadzany do Urzędu Skarbowego podatek. O tym, jak to zrobić i ile można dzięki temu zaoszczędzić, przeczytasz w art. „IKZE po nowemu”.

 

Niuanse, które warto znać

 

Co jeszcze należy wiedzieć o IKZE?

1. Limit wpłat nie dotyczy transferów z innej instytucji (sytuacji, gdy przenosisz środki między firmami prowadzącymi konto) oraz spadku (kapitału zgromadzonego na IKZE zmarłego).

2. W przypadku IKZE prowadzonego przez zakład ubezpieczeniowy do ustawowego ograniczenia nie wlicza się kwota przeznaczona na ochronę ubezpieczeniową (składka).

3. W razie przekroczenia ustalonego w danym roku poziomu zasileń, nadpłata zostanie zwrócona oszczędzającemu w sposób ustalony w umowie o prowadzenie IKZE, np. na konto bankowe (choć może też tkwić na nieoprocentowanym rachunku technicznym – przypilnujmy tej kwestii).

4. Prawo do zwolnienia z podatku Belki oraz skorzystania z preferencyjnego podatku dochodowego w razie wypłat przysługuje oszczędzającym, którzy ukończyli 65 lat i zasilali konto emerytalne w pięciu latach kalendarzowych (np. w roku 2012, 2013, 2014, 2015 i 2016).

5. Jeśli podejmiesz całość lub część środków przed nabyciem uprawnień emerytalnych (mówiąc językiem ustawy – dokonasz zwrotu), zapłacisz podatek dochodowy na zasadach ogólnych, czyli wedle obowiązującej w danym czasie stawki (dzisiaj to 18 lub 32 proc.). Przepis o zryczałtowanym 10-proc. podatku nie znajdzie wówczas zastosowania.
   Warunki te nie dotyczą wypłat transferowych, czyli przenoszenia pieniędzy między kontami oraz podejmowania spadku.

6. Wypłaty z IKZE należy wpisać do formularza PIT, który do końca kwietnia każdego roku składamy w US.

7. Jeśli po przejściu na emeryturę zdecydujesz się wypłacać pieniądze ratami, będziesz musiał to robić przez co najmniej 10 lat bądź przez okres równy dokonywaniu zasileń. Innymi słowy: albo wypłacasz wszystko jednorazowo, albo ratami przez min. 10 lat (chyba że przelewałeś środki przez np. 7 lat – wtedy czas wypłat też będzie trwać co najmniej 7 lat).

8. Gdy osoba z uprawnieniami emerytalnymi dokonana wypłaty (jednorazowej albo pierwszej raty), nie może założyć nowego IKZE ani dopłacać środków do istniejącego konta. Emeryt nie będzie więc mieć możliwości omijania podatku Belki od bieżących oszczędności.

9. W przypadku transferu oszczędności po zmarłym przelew odbywa się tylko na IKZE uprawnionego. Oznacza to, że jeśli spadkobierca nie posiada takiego konta, musi je założyć, by otrzymać spadek. Podjęcie gotówki czy przelew środków na zwykłe konto bankowe nie jest możliwe.

10. Niewskazanie przez właściciela IKZE osoby uprawnionej (spadkobiercy) sprawia, że po jego śmierci zgromadzony przez oszczędzającego kapitał wchodzi w skład puli spadkowej. Wyjątek stanowi IKZE prowadzone przez ubezpieczalnię w formie ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (UFK). W takiej sytuacji pieniądze są przekazywane najbliższej rodzinie zgodnie z ogólnymi warunkami ubezpieczenia (OWU) dołączanymi do umowy.

 

Maciej Kusznierewicz