Pojęcie to używane jest przez doradców finansowych, pośredników nieruchomości i analityków. Jednak znać je powinien również przeciętny Kowalski. WIBOR może istotnie wpływać na jego budżet domowy, m.in. na wysokość płaconej raty za mieszkanie.
Najpierw wyjaśnimy sam termin. WIBOR (ang. Warsaw Interbank Offered Rate) w dosłownym tłumaczeniu oznacza warszawską międzybankową stopę referencyjną. To funkcjonujący od 1991 r. wskaźnik określający oprocentowanie pożyczek na polskim rynku międzybankowym. Innymi słowy: WIBOR to cena, po jakiej bank pożyczy pieniądze innemu bankowi na określony czas.
Co znajdziesz w tym artykule:
- Kto ustala WIBOR?
- Manipulacje WIBOR-em
- Kto decyduje o wysokości WIBOR-u?
- Od czego zależy wskaźnik WIBOR?
- Stopa referencyjna WIBOR a kredyty
- Stopa WIBOR a oszczędności
Kto ustala WIBOR?
Stopa WIBOR (zwana też stopą referencyjną, stopą rynkową) określana jest w każdy dzień roboczy na podstawie ofert składanych przez kilkanaście instytucji zwanych dilerami rynku pieniężnego. Grono banków uczestniczących w wyliczaniu WIBOR-u zmienia się co jakiś czas i zależy od wyniku konkursu ogłaszanego przez NBP.
Uogólniając, można stwierdzić, że w ustalaniu stopy rynkowej biorą udział największe pod względem aktywów banki w Polsce. Mają one największy na naszym rynku udział w handlu różnymi instrumentami finansowymi.
Ustalaniem wysokości parametru zajmują się spółka GPW Benchmark. W każdy dzień pracy parkietu w Warszawie przyjmuje ona propozycje banków dotyczące cen pożyczek innym bankom. Na ich przesłanie instytucje finansowe mają czas do godz. 11. Okres, w którym następuje składanie ofert, nazywany jest fixingiem.
Z przedstawionych kwot agencja odpowiedzialna za obliczenia (agent kalkulacyjny) odrzuca po dwie najwyższe i najniższe wartości. Następnie w ciągu pięciu minut wylicza i ogłasza obowiązującą wartość WIBOR. Informuje również o liczbie banków, których oferty zostały wykorzystane do ustalenia stopy referencyjnej.
Co się stanie, jeśli grono podmiotów wpływających na WIBOR zostanie ograniczone do mniej niż 10? Jeśli będzie ich:
- 8-9, to przy wyliczaniu stopy referencyjnej zostaną odrzucone tylko dwie stawki: najwyższa i najniższa,
- 6-7, to stopa referencyjna zostanie ustalona bez pomijania żadnej z przedstawionych kwot (otrzymaną po ich zsumowaniu wartość podzieli się przez sześć lub siedem).
Żeby ustanowić WIBOR na dany dzień, do GPW Benchmark muszą wpłynąć oferty minimum sześciu instytucji.
Manipulacje WIBOR-em
Teoretycznie bank może zaproponować dowolną stawkę. W praktyce żaden nie podaje kwoty, która znacznie odbiegałaby od rynkowej średniej. Dlaczego? To ściągnęłoby na niego uwagę organizatora całego przedsięwzięcia, czyli Stowarzyszenia Rynków Finansowych. Mogłoby one zażądać od takiego „podejrzanego” podmiotu wyjaśnień.
Poza tym złożenie bardzo atrakcyjnej propozycji (niskiej kwoty) wywołałoby spore zainteresowanie ze strony konkurencji. Pozostałe banki na pewno zechciałyby tanio pożyczyć spore sumy. Oferent, który zadeklarował niską stawkę, nie mógłby im odmówić, gdyż tak stanowi regulamin ustalania stawek WIBOR. Nagły odpływ kapitału zagroziłby płynności banku, czyli wpędziłby go w kłopoty.
Nad przestrzeganiem zasad i procedur dotyczących ustalania i publikowania stóp rynkowych czuwa Rada ds. Stawek Referencyjnych WIBID i WIBOR, zwana w skrócie Radą WIBOR. Zasiadają w niej przedstawiciele ośmiu jednostek świata finansów:
ACI Polska,GPW Benchmark,- Związku Banków Polskich,
- Ministerstwa Finansów,
- Komisji Nadzoru Finansowego,
- Giełdy Papierów Wartościowych i
- Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych.
Delegowani wysłannicy winni legitymować się stosowną wiedzą i doświadczeniem zawodowym. Przynajmniej połowa z nich powinna być niezależna. Nie może być więc związana stosunkiem pracy ani innymi umowami z bankami i oddziałami zagranicznych instytucji kredytowych biorących udział w wyliczaniu WIBOR-u. Kadencja organu trwa dwa lata.
Procedury przekazywania przez banki do GPW Benchmark propozycji stawek i czynników na nie wpływających są ściśle określone. Ma to zapobiec ewentualnym nadużyciom. Wyciek cennych informacji mógłby skutkować poniesieniem strat przez jednych inwestorów i osiągnięciem zysków w nieuczciwy sposób przez innych uczestników rynku.
Chodzi bowiem o to, żeby wszyscy mieli w danym czasie te same warunki zawierania transakcji. Dane dotyczące stawek referencyjnych są bardzo cenne, ponieważ WIBOR istotnie wpływa na cenę wielu instrumentów i usług finansowych.
Kto decyduje o wysokości WIBOR-u?
WIBOR obliczany jest dla pożyczek udzielonych na okres:
- dnia roboczego, licząc od dnia zawarcia transakcji (WIBOR 1ON, ang. overnight),
- dnia roboczego, licząc od pierwszego dnia roboczego po dniu zawarcia transakcji (WIBOR 1TN, ang. tomorrow/next),
- 1 tygodnia (WIBOR 1W, ang. week),
- 2 tygodni (WIBOR 2W),
- 1 miesiąca (WIBOR 1M, ang. month),
- 3 miesięcy (WIBOR 3M),
- 6 miesięcy (WIBOR 6M),
9 miesięcy (WIBOR 9M),- 1 roku (WIBOR 1Y, ang. year).
Przykład. Podawany przez banki w odniesieniu do kredytów hipotecznych parametr WIBOR 3M oznacza cenę, po jakiej banki są gotowe pożyczyć pieniądze innym uczestnikom rynku na trzy miesiące.
Śledząc portale finansowe i prasę ekonomiczną, można zauważyć, że wysokość WIBOR-u nie jest stała. Zwykle mówi się, że odzwierciedla ona panującą na rynku sytuację. O co chodzi?
Banki nie działają w próżni. To duże firmy zaangażowane w różne przedsięwzięcia. Nierzadko należą do zagranicznych udziałowców. W efekcie ich sytuacja finansowa i strategia działania zależy od wielu czynników.
Jeśli w ocenie banku sytuacja staje się niekorzystna lub spodziewane jest jej pogorszenie w najbliższej przyszłości, instytucja uczestnicząca w wyliczaniu stopy rynkowej podnosi swoją stawkę. Gdy podobnie zachowują się inne podmioty finansowe, wskaźnik WIBOR rośnie (pamiętajmy, że jest on średnią arytmetyczną wyliczaną z kilku-kilkunastu odczytów).
Od czego zależy wskaźnik WIBOR?
Najkrócej rzecz ujmując: od tego, co dzieje się w gospodarce, od mechanizmów rynkowych. Wpływ na międzybankową stopę referencyjną mają aktualne i prognozowane odczyty dotyczące:
- tempa rozwoju gospodarczego (PKB) kraju i regionu,
- inflacji,
- stóp procentowych Rady Polityki Pieniężnej,
- kondycji kluczowych działów gospodarki, np. wielkości produkcji przemysłowej czy sprzedaży mieszkań,
- perspektyw istotnych branż (na tej podstawie określane jest zapotrzebowanie firm na kredyty, np. przedsiębiorstw budowlanych wykonujących autostrady, zakładów energetycznych modernizujących elektrownie i sieci przesyłowe).
Przykład. Jeśli panuje stagnacja gospodarcza (niskie PKB połączona niekiedy z niską inflacją), firmy nie chcą inwestować w obawie przed zbyt małym popytem. Obywatele nie pożyczają na zakup mieszkania czy innych dóbr, ponieważ nie są pewni swojego zatrudnienia. Banki natychmiast odczuwają tę wstrzemięźliwość klientów, bo udzielają mało kredytów. W efekcie sporo z nich ma nadwyżki w bilansie. Godzą się więc tanio pożyczać innym bankom. Wszystko to sprawia, że WIBOR maleje.
Istotną determinantą wysokości omawianego wskaźnika są również prognozy ekonomistów. Przypuszczenia na temat tego, co się wydarzy w gospodarce kraju, regionu i świata za kilka-kilkanaście miesięcy, warunkują zachowanie podmiotów finansowych. W przypadku spodziewanej poprawy sytuacji gospodarczej powstaje presja, by podnieść stawki referencyjne.
Poza wymienionymi czynnikami na wysokość WIBOR-u wpływa także długość okresu, jakiego dotyczy. Im bardziej odległy termin spłaty pożyczki, tym wyższa jest jej cena. Z tego powodu WIBOR 6M jest większy niż WIBOR 1M. W ten sposób banki kompensują sobie ponoszone ryzyko.
Stopa referencyjna WIBOR a kredyty
Wbrew pozorom WIBOR nie funkcjonuje tylko w obszarze wielkiej ekonomii i dużych pieniędzy. Oddziałuje także na życie i los przeciętnego konsumenta. W jaki sposób?
Instytucje finansowe ustalają koszt kredytów i pożyczek udzielanych klientom indywidualnym na podstawie stawek WIBOR. To, co dzieje się w gospodarce, ma duże znaczenie dla sytuacji materialnej obywateli. Wpływ ten nie wyraża się tylko wysokością pensji czy dochodów z działalności gospodarczej.
Przykład. Od WIBOR-u zależy wysokość raty kredytu mieszkaniowego. Oprocentowanie tego ostatniego składa się bowiem ze stałej marży banku (np. 2,5 proc.) oraz właśnie stopy referencyjnej (zwykle trzymiesięcznej, niekiedy sześciomiesięcznej).
Może się więc zdarzyć tak, że choć klient wybrał raty stałe, ich wysokość będzie się nieznacznie różnić w kolejnych miesiącach czy kwartałach. Stanie się tak z powodu zmieniającej się ceny pieniądza na rynku międzybankowym.
Co to oznacza dla zwykłego Kowalskiego? Zaciągając kredyt mieszkaniowy w okresie niskich stóp, musi on mieć świadomość, że WIBOR nie jest dany raz na zawsze. Innymi słowy wysokość regulowanych przez Kowalskiego należności może się zmieniać. Musi on o tym pamiętać, planując inne wydatki czy podejmując kolejne poważne zobowiązania finansowe i życiowe.
Stopa WIBOR a oszczędności
Stawka rynkowa oddziałuje również na to, jakie odsetki przyniosą nam niektóre lokaty bankowe i obligacje skarbowe. Na rynku finansowym funkcjonują m.in. lokaty ze zmiennym oprocentowaniem (kuponem) oraz trzyletnie obligacje skarbowe.
Zysk z depozytów ze zmiennym kuponem zależy od dwóch parametrów: określonej przez bank premii (np. 2 proc.) oraz doliczanej do niej stopy referencyjnej. Jakiej? To zależy od oferenta, który określa to w umowie. Jeden bank może brać pod uwagę WIBOR 6M, a inny – WIBOR 3M.
Większa przejrzystość panuje w przypadku obligacji trzyletnich. Ich posiadacze co pół roku otrzymują odsetki naliczane na podstawie wysokości sześciomiesięcznego WIBOR-u z przewidzianego w umowie dnia.
Maciej Kusznierewicz
Dodaj komentarz