Pandemia SARS-CoV-2 najbardziej pogorszyła spłacalność kredytów gotówkowych i kart kredytowych. Zobowiązania na tych ostatnich są regulowane najgorzej od 2015 r. Koronawirus praktycznie nie wpłynął na terminowość obsługi kredytów ratalnych.
Wywołany pandemią koronawirusa kryzys gospodarczy doprowadził do spadku zatrudnienia i wzrostu bezrobocia. Wedle danych ZUS-u w porównaniu do stanu sprzed lutego ubyło ok. 200 tys. etatów, z czego 1/4 udało się już odbudować.
Czynniki wpływające na spłacalność kredytów w pandemii
Jak podaje GUS, odsetek osób zarejestrowanych w urzędach pracy wzrósł z 5,5 proc. w lutym do 6,1 proc. w sierpniu (w ujęciu bezwzględnym – o 108 tys. osób). Przy czym stopa bezrobocia ustabilizowała się i nie rośnie od czerwca.
Wielu zatrudnionych, których pracodawcy korzystali z rządowych programów pomocowych, musiało się zgodzić przynajmniej na 20-proc. redukcję pensji (zasada 40/40/20). Po części wynikało to ze zmniejszenia wymiaru czasu pracy, np. z pełnego etatu do 3/4.
Ogólną dekoniunkturą gospodarczą i pogarszającą się sytuację na rynku pracy członkowie RPP argumentowali trzykrotną obniżkę stóp procentowych. Chodziło o to, by ulżyć kredytobiorcom, którzy wskutek pandemii znaleźli się w gorszym położeniu. Niższy koszt pieniądza to niższa rata.
Do tego w ramach tzw. tarczy 4.0 z 24 czerwca wprowadzono ustawowe wakacje kredytowe, czyli zawieszenie na trzy miesiące obowiązku regulowania zobowiązań kredytowych bez dodatkowych opłat. Objęły one tych, którzy zadłużyli się przed 13 marca br. i z powodu pandemii utracili główne źródło dochodu lub których sytuacja finansowa pogorszyła się.
Jeszcze zanim w prawie pojawiła się taka możliwość, banki z własnej inicjatywy zaproponowały klientom wakacje kredytowe trwające do trzech lub sześciu miesięcy. Tutaj regulacje dotyczące skorzystania z moratorium były łagodniejsze. Lecz nie w każdej instytucji prawo do zawieszenia wykonania umowy obejmowało całą ratę, a jedynie jej część odsetkową lub kapitałową.
Stabilna spłacalność kredytów ratalnych i hipotecznych
Z ustaleń Bankier.pl wynika, że wedle stanu na koniec czerwca osoby fizyczne niezbyt chętnie zawieszały spłatę w wariancie zaproponowanym przez banki. W zależności od organizacji decydowało się na to 10-15 proc. klientów. Znacznie chętniej rozwiązanie to wybierali przedsiębiorcy.
Bankowe wakacje kredytowe udzielane były głównie w marcu i kwietniu. Oznacza to, że w większości przypadków moratorium na regulowanie należności już się zakończyło lub stanie się tak w przeciągu kilku tygodni.
Wg stanu na koniec sierpnia ustawowe wakacje kredytowe wybrało prawie dwa tysiące osób. Łączna wartość zobowiązań nimi objętych opiewa na 200 mln zł.
Jak to wszystko wpłynęło na kondycję finansową kredytobiorców i spłacalność kredytów? Czy koronakryzys sprawił, że klienci przestali na czas regulować należności wobec podmiotów finansowych?
By to ustalić, zajrzeliśmy do danych BIK-u. Przygotowuje on Indeks Jakości Portfela Kredytowego, które pokazuje odsetek zobowiązań z opóźnieniem w spłacie powyżej 90 dni lub znajdujących się w windykacji albo egzekucji. Wskaźnik ten dotyczy umów o kredyt ratalny, gotówkowy, mieszkaniowy i kartę kredytową zawartych przez klientów indywidualnych.
Z informacji BIK-u wynika, że najgorzej obsługiwane są kredyty gotówkowe. Jednak średnia za osiem miesięcy br. (6,06 proc.) nie odbiega od odczytów z dwóch poprzednich lat (5,98-6,03). W sierpniu nawet się poprawiła (5,44 proc.). W tym segmencie najgorsza sytuacja panowała w okresie maj-lipiec.
Podobnie było z kredytami hipotecznymi. Jakość portfela znajduje się na poziomie tej z lat 2018-19 i wyraźnie niżej od tej z lat wcześniejszych. W sierpniu, po trzymiesięcznym wzroście, odsetek nieregulowanych na czas umów zabezpieczonych hipoteką wrócił do stanu sprzed pandemii.
Tak samo jak przed pandemią wygląda spłacalność kredytów ratalnych, czyli zaciągniętych na zakup np. mebli, samochodu, sprzętu RTV i AGD. Odczyt oscyluje wokół 2 proc. z minimalnymi odchyleniami w obie strony.
Ryzykowne karty kredytowe
Wyraźnie gorzej spłacane są długi na kartach kredytowych. O ile w sierpniu nastąpiła wyraźna poprawa w tej kwestii, tak całoroczna (za osiem miesięcy) średnia indeksu jest najgorsza od 2015 r.
Nie dziwi więc fakt, że właśnie sprzedaż kart kredytowych spadła najmocniej spośród wszystkich rodzajów produktów kredytowych dla klientów indywidualnych. W pierwszych ośmiu miesiącach 2020 r. banki wydały o 41 proc. mniej plastików tego typu niż w tym samym okresie roku poprzedniego. O tyle samo zmniejszyły przyznane limity.
– Limity kartowe są jednym z najbardziej ryzykownych produktów kredytowych. Stąd w okresie niepewności naturalna ostrożność do ich przyznawania przez banki, co przekłada się na gorszą dostępność. Wyraźne pogorszenie indeksu jakości dla kart kredytowych w połączeniu z redukcją stóp procentowych, czyli potencjalnym dochodem, jeszcze bardziej zniechęca banki do przyznawania tego typu finansowania – tłumaczy prof. Waldemar Rogowski, główny ekonomista BIK-u.
Indeks Jakości Portfela Kredytowego w latach 2015-2020
| ↓Produkt || rok→ | 2020 (I-VIII) | 2019 | 2018 | 2017 | 2016 | 2015 |
| kredyty ratalne | 2% | 2,12% | 2,48% | 3,19% | 3,81% | 4,17% |
| kredyty gotówkowe | 6,06% | 5,98% | 6,03% | 6,23% | 6,16% | 6,11% |
| kredyty hipoteczne | 0,77% | 0,74% | 0,76% | 0,91% | 1,01% | 1,21% |
| karty kredytowe | 4,2% | 3,72% | 3,62% | 3,84% | 3,7% | 4,08% |
Opracowanie: ObiektywneFinanse.pl. Dane: BIK
Maciej Kusznierewicz
Dodaj komentarz