Zdaniem ekspertów od AML w ciągu ostatnich 12 miesięcy ryzyko przestępstw finansowych w Polsce spadło na tyle, że stało się mniejsze niż w stabilnych krajach Zachodu z Kanadą i Szwajcarią na czele. Jednak mimo poprawy nasz kraj wciąż ma wiele do zrobienia w kwestii prania pieniędzy, finansowania terroryzmu i korupcji.
Eksperci Bazylejskiego Instytutu ds. Zarządzania po raz kolejny ocenili ryzyko przestępstw finansowych w Polsce oraz wielu innych krajów na całym świecie. Pod lupę wzięli 164 jurysdykcje prawne. Sprawdzili, jak radzą sobie one ze zwalczaniem zjawiska prania pieniędzy, finansowania terroryzmu, korupcji oraz przestrzeganiem standardów przejrzystości finansowej.
Ryzyko przestępstw finansowych w Polsce na tle regionu
Bazylejski Indeks AML jest tak skonstruowany, że im mniej punktów i niższe miejsce, tym lepiej. Oznacza to, że dane państwo relatywnie lepiej zwalcza przestępstwa finansowe.
W najnowszym notowaniu Polska uplasowała się na 131. miejscu, czyli – stosując zwyczajowy ranking – na 34. Rok wcześniej była 116. na 152 sklasyfikowane kraje, czyli – w tradycyjnej nomenklaturze – na 37.
Zatem teoretycznie ryzyko przestępstw finansowych w Polsce się zmniejszyło. Zmalało tak znacząco, że nasz kraj wyprzedził w tym zestawieniu stabilne — wydawałoby się — kraje Zachodu, czyli m.in.
- USA,
- Niemcy,
- Kanadę,
- a nawet – Szwajcarię.
Wszystkie te państwa rok wcześniej plasowały się niżej niż Polska. Innymi słowy: prawdopodobieństwa prania tam pieniędzy, finansowania terroryzmu i korupcji było w 2023 mniejsze niż u nas. Natomiast w 2024 – większe.
Spośród krajów regionu lepiej od nas wypadają Litwa, Czechy i Łotwa. Za nami znajdują się: Słowacja, Ukraina, Węgry i Białoruś.
Jeśli chodzi o globalne spojrzenie, najgorzej pod tym względem jest w krajach afrykańskich i Azji Południowo-Wschodniej. Aczkolwiek w ścisłej czołówce są też Haiti oraz Wenezuela.
Standardy finansowe a biznes
Wbrew pozorom Indeks AML ma praktyczne zastosowanie. Zwłaszcza dla biznesu.
– Pokazuje, w których krajach i rejonach świata przestrzega się standardów przejrzystości finansowej, czyli po prostu, gdzie są najlepsze warunki do prowadzenia interesów – tłumaczy Natalia Kozłowska, specjalistka ds. AML.
Wg ekspertki współpraca z krajami o wysokim ryzyku AML wymaga szczególnej ostrożności.
– Jednak nawet stosowanie specjalnych środków zapobiegawczych nie eliminuje całkowicie niebezpieczeństwa. Wymaga to od przedsiębiorców uruchomienia dodatkowych nakładów finansowych i czasu – wyjaśnia Kozłowska.
Indeks AML 2024 pokazujący ryzyko przestępstw finansowych
| Lp. | Państwo | skala 1-10 | pozycja w 2023 |
|---|---|---|---|
| 1. | San Marino | 2,96 | 10 |
| 2. | Islandia | 3,00 | 1 |
| 3. | Finlandia | 3,07 | 2 |
(…) | |||
| 9. | Litwa | 3,54 | 9 |
| 13. | Czechy | 3,85 | 18 |
| 20. | Łotwa | 4,08 | 21 |
| 25. | Wielka Brytania | 4,14 | 13 |
| 34. | Polska | 4,34 | 37 |
| 35. | Austria | 4,35 | 26 |
| 37. | Albania | 4,35 | 60 |
| 39. | Słowacja | 4,39 | 30 |
| 41. | Szwajcaria | 4,46 | 23 |
| 43. | Kanada | 4,47 | 32 |
| 51. | Niemcy | 4,63 | 33 |
| 61. | USA | 4,81 | 34 |
| (…) | |||
| 83. | Ukraina | 5,26 | 101 |
| 90. | Węgry | 5,06 | 67 |
| 112. | Białoruś | 5,67 | 88 |
(…) | |||
| 162. | DR Kongo | 7,73 | 149 |
| 163. | Haiti | 7,92 | 152 |
| 164. | Birma | 8,17 | 150 |
Ryzyko przestępstw finansowych w Polsce (nie) zmalało
Cieszyć może fakt, że w ujęciu rocznym ryzyko przestępstw finansowych w Polsce zmalało. Jednak przed dekadą było jeszcze mniejsze.
Wówczas nasz kraj plasował się w top 10 państw najlepiej radzących sobie z praniem pieniędzy, finansowaniem terroryzmu i innymi przestępstwami finansowymi. W latach 2014-15 zajmowaliśmy nawet 8. miejsce. Kilka lat później (2017) była to 9. pozycja.
Co trzeba zrobić, aby poprawić ocenę?
– Głównym problemem pozostaje brak skuteczności we wdrażaniu istniejących regulacji. Aczkolwiek to zjawisko globalne. Co prawda nasz system prawny jest zgodny ze standardami międzynarodowymi, ale nieskuteczność w praktycznym zastosowaniu tych norm osłabia efektywność działań przeciwdziałających praniu pieniędzy i innym oszustwom finansowym – komentuje Natalia Kozłowska.
Receptą ma być współpraca pomiędzy instytucjami finansowymi, organami ścigania, regulatorami krajowymi i międzynarodowymi poprzez wymianę informacji. Z tym że musi się ona odbywać na podstawie standardów Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FATF) oraz uwzględniać wyzwania związane z nowymi technologiami, np. kryptowalutami i sztuczną inteligencją.
Jak powstaje indeks mierzący ryzyko przestępstw finansowych
Opracowywany przez organizację non profit Indeks AML powstaje na podstawie około 20 wskaźników o różnej wadze (znaczeniu). Dotyczą one pięciu obszarów:
- jakości systemu prawnego z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy, finansowaniu terroryzmu (AML/CFT),
- ryzyka korupcji i oszustw,
- przejrzystości finansowej i standardów,
- ryzyka prawnego i politycznego,
- przejrzystości i odpowiedzialności publicznej.
Dane do ich stworzenia Bazylejski Instytut ds. Zarządzania pobiera z publicznych źródeł.
Maciej Kusznierewicz
Dodaj komentarz