Po raz pierwszy od lat, mimo większej liczby klientów i nowych wpłat, oszczędności na IKE oraz IKZE zmalały. Zdecydowały o tym dwa czynniki. Jednak nie powinno to szczególnie martwić osób, które interesuje prywatna emerytura z III filaru. Dlaczego?
UKNF opublikował dane o rynku IKE oraz IKZE w I połowie 2022 r. Wynika z nich, że w III filarze doszło do dawno niewidzianych zdarzeń.
Otóż mimo nowych wpłat zmalały oszczędności, z których będzie wypłacana prywatna emerytura. Jest to pokłosiem bessy na rynkach finansowych. W I półroczu spadki dotknęły zarówno akcje, jak i obligacje. Swoje zrobiły też wzmożone zwroty, czyli całkowita likwidacja konta emerytalnego.
Uszczuplone oszczędności na IKE
Na koniec czerwca pod różnymi klienci mieli 791,1 tys. indywidualnych kont emerytalnych. Oznacza to wzrost o 4 proc. (32 tys. szt.) w ciągu 12 miesięcy. To najwolniejsza dynamika od trzech lat.
Po raz pierwszy od lat aktywa IKE zmalały – do 12,93 mld zł. W ujęciu rocznym spadek okazał się nieznaczny, gdyż wyniósł 1,1 proc., czyli 146 mln zł. Jednak w porównaniu z grudniem ub. r. ubytek był już większy i sięgnął 4 proc., czyli 536 mln zł.
Dlaczego tak się stało? Pierwsza przyczyna to ogólnoświatowa bessa na rynkach finansowych, która przyniosła przecenę walorów.
Drugą była bardzo duża skala zwrotów. W sumie klienci wycofali z IKE 431 mln zł. To dwukrotnie więcej niż w tym samym okresie przed rokiem (211 mln zł) i na początku pandemii (234 mln zł). Oba czynniki z naddatkiem zniwelowały nowe wpłaty, które łącznie sięgnęły 1,3 mld zł.
Pieniądze wpłynęły na 43 proc. rachunków. To minimalnie mniej niż przed rokiem (45 proc.). Średnio było to 3800 zł, czyli o 600 zł więcej niż w 12 miesięcy wcześniej.
Zatem limit wpłat na IKE, który w 2022 r. ustalono na 17.766 zł, oszczędzający wykorzystali w 1/5. Jak zwykle najwięcej (11.900 zł) na prywatną emeryturę odłożyli posiadacze IKE pod postacią konta maklerskiego. Najmniej (1600 zł) – klienci towarzystw ubezpieczeniowych.
Prywatna emerytura z IKE to fundusze inwestycyjne i giełda
Tradycyjnie najwięcej IKE, bo ponad połowę wszystkich (416,7 tys. szt.), prowadziły towarzystwa funduszy inwestycyjnych. One też pozyskały najwięcej nowych klientów – niemal co drugiego z 50 tys., którzy zdecydowali się po raz pierwszy założyć IKE. Odpływu oszczędzających na jesień życia (ponad 84 tys. osób) po raz kolejny doświadczyły firmy ubezpieczeniowe.
Dane wskazują, że prywatna emerytura z IKE będzie wypłacana przede wszystkim przez fundusze inwestycyjne oraz domy maklerskie. W tych pierwszych, mimo redukcji wartości aktywów o 0,57 mld zł, klienci zgromadzili 3,9 mld zł, w drugich – 3,6 mld zł.
To właśnie domy maklerskie okazały się największymi wygranymi I półrocza. Mimo gorszych wycen papierów wartościowych zdołały one pozyskać prawie 0,5 mld zł nowych środków. Natomiast ich aktywa urosły o 0,7 mld zł.
Sektor IKE w I połowie 2022 r.
| Liczba kont | 797,1 tys. szt. (+4 proc. r/r) |
| Najwięcej kont | TFI (416,7 tys. szt.) |
| Najwięcej nowych kont | TFI (23,9 tys. szt.) |
| Aktywa | 12,93 mld zł (-1 proc. r/r) |
| Największe aktywa | TFI (3,9 mld zł) |
| Nowe wpłaty (suma) | 1,3 mld zł |
| Średnia wpłata | 3800 zł (+600 zł r/r) |
| Odsetek zasilonych kont | 43 proc. |
(Nie)zmienne oszczędności na IKZE
Na koniec czerwca instytucje finansowe prowadziły 463,2 tys. indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego. To o ponad 10 proc. (43,1 tys. szt.) więcej niż rok wcześniej.
W ujęciu rocznym oszczędności na IKZE, z których będzie wypłacana prywatna emerytura, zwiększyły się o 7,25 proc. (0,38 mld zł) – do 5,62 mld zł. Jednak w porównaniu z grudniem zmalały o 6 proc. (0,36 mld zł).
Przyczyny? Takie same jak w przypadku IKE, czyli bessa na rynkach finansowych i zwiększone zwroty z IKZE, czyli likwidacja produktu przed nabyciem uprawnień emerytalnych. Liczba tych ostatnich zwiększyła się o 2/3 (9228 vs 5667), a ich wartość podwoiła się – do 84,5 mln zł.
Czytaj: jak na prywatną emeryturę z IKZE oszczędzają przedsiębiorcy?
Prywatna emerytura z IKZE też głównie z funduszy inwestycyjnych
Także w tym segmencie III filaru dominowały towarzystwa funduszy inwestycyjnych. Obsługiwały najwięcej klientów (44 proc. wszystkich), pozyskały najwięcej nowych (co trzeciego) i zgromadziły najwięcej aktywów (46 proc. całości).
TFI zebrały też najwięcej nowych wpłat. Było to 232 mln zł spośród 549 mln zł odłożonych przez wszystkich klientów.
Statystycznie w I półroczu wpłata na IKZE opiewała na 2800 zł. W porównaniu z I połową ub. r. była mniejsza o 200 zł. To pierwszy taki spadek od lat.
Minimalnie (z 45 do 42 proc.) zmniejszył się też odsetek zasilonych rachunków. Mimo to był wyższy niż we wcześniejszych latach.
Giełda przyciąga wpłaty na IKZE
Tradycyjnie klienci odchodzili od zakładów ubezpieczeń. Liczba IKZE prowadzonych przez te instytucje zmalała o ponad 1400 szt. Natomiast aktywa spadły o niespełna 57 mln zł.
Na drugim biegunie znalazły się domy maklerskie. Te zdołały powiększyć aktywa o 42 proc. (z 531 do 754 mln zł), czyli o 223 mln zł. W tej kwocie 125 mln zł to nowe środki. Statystycznie każdy posiadacz IKZE w formie rachunku inwestycyjnego wpłacił nań po 6200 zł, czyli wykorzystał roczny limit w 87 proc.
Przypomnijmy, że w 2022 r. na IKZE można odłożyć 7106,4 zł. Przedsiębiorcom, których interesuje prywatna emerytura z III filaru, przysługuje większa kwota – 10.659,60 zł.
Rynek IKZE w I połowie 2022 r.
| Liczba kont | 463,2 tys. szt. (+10 proc. r/r) |
| Najwięcej kont | TFI (205,8 tys. szt.) |
| Najwięcej nowych kont | TFI (6,3 tys. szt.) |
| Aktywa | 5,62 mld zł (+7 proc. r/r) |
| Największe aktywa | TFI (2,6 mld zł) |
| Nowe wpłaty (suma) | 549 mln zł |
| Średnia wpłata | 2800 zł (-200 zł r/r) |
| Odsetek zasilonych kont | 42 proc. |
Czy są powody do paniki? Nie. Okresowe uszczuplenie wartości aktywów się zdarza i będzie zdarzać. Aczkolwiek, jak pokazuje historia, w dłuższej perspektywie instytucje finansowe odrobią te straty. Nie ma powodu, by rezygnować z odkładania na prywatną emeryturę. Warto to robić choćby z powodu ulg podatkowych.
Maciej Kusznierewicz
Dodaj komentarz