Choć rachunków IKE i IKZE, z których będzie wypłacana emerytura z III filaru, przybyło, dynamika ich przyrostu była mała. Również oszczędności powiększyły się w wolniejszym tempie niż w minionym latach. Drastycznie przybyło za to przypadków wypłat przed osiągnięciem wieku ustawowego. Oto podsumowanie roku 2022 na rynku kont emerytalnych.
Poznaliśmy najnowsze dane UKNF-u o rynku IKE oraz IKZE. Wynika z nich, że napływ oszczędności na dobrowolne konta emerytalne przyhamował. Tak samo jak tempo powiększania przez instytucje zarządzające aktywów, z których będzie wypłacana emerytura z III filaru.
Zdecydowanie wzrosła za to liczba przypadków wycofywania pieniędzy przez klientów przed osiągnięciem wieku ustawowego. Doszło też do kilku ważnych zmian.
Emerytura z III filaru: podsumowanie IKE
Na koniec 2022 instytucje finansowe prowadziły 800 tys. indywidualnych kont emerytalnych. W ciągu roku ich liczba netto (nowe-zamknięte) zwiększyła o niecałe 4 tys. szt.
Klienci zebrali na nich 14,11 mld zł. Aktywa urosły więc o 5 proc. (650 mln zł). Ten najsłabszy od lat wynik był skutkiem bessy na rynkach finansowych. Pod raz pierwszy w historii dwucyfrowe spadki zanotowały zarówno akcje, jak i obligacje.
Wzrost aktywów był konsekwencją napływu nowych środków. Klienci zasili rachunki, z których będzie wypłacana emerytura z III filaru, łącznie 2,4 mld zł. To o 200 mln zł więcej niż rok wcześniej.
Tak jak w minionych latach nowe środki wpłynęły na co drugie IKE. Średnio było to 5500 zł przy limicie 17.766 zł.
Również tradycyjnie najwięcej odłożyli klienci mający IKE pod postacią rachunku inwestycyjnego. Tym razem było to 12.700 zł.
Przeczytaj również: w I połowie 2023 oszczędności na emeryturę z IKE mocno wzrosły.
Prywatna emerytura z giełdy zamiast funduszy
W ten sposób klienci domów maklerskich przyczynili się do ważnej zmiany na rynku IKE. To właśnie instytucje umożliwiające samodzielne inwestowanie na giełdzie zarządzały największymi aktywami (4,5 mld zł) zgromadzonymi w IKE. Po czterech latach zdetronizowały TFI (4,1 mld zł).
Jednak te ostatnie nadal miały najwięcej klientów. Ponadto w ub. r. otworzyły najwięcej nowych kont emerytalnych.
Z drugiej strony podmioty zbiorowego inwestowania dosięgnął kryzys. Pierwszy raz od lat zmalała liczba prowadzonych przez nie rachunków IKE. Wyraźnie (z 4600 do 2900 zł) spadła też średnia wpłata ich klientów.
Kolejny rok w odwrocie były także towarzystwa ubezpieczeniowe. Dotknęły je te same problemy co firmy oferujące fundusze.
W tym kontekście powody do zadowolenia mieli prezesi banków. Przeciętna wpłata dokonana przez ich klientów na IKE konto oszczędnościowe podwoiła się (z 3700 do 8000 zł).
W 2022 osoby, które zainteresowała emerytura z III filaru, otworzyły 90,4 tys. kont IKE. To o 12 proc. mniej niż rok wcześniej i poniżej średniej wieloletniej.
Dotychczasowi klienci zamknęli 69 tys. rachunków emerytalnych. Liczba zwrotów, czyli wypłat z IKE przed nabyciem uprawnień emerytalnych, zwiększyła się o prawie połowę – do poziomu najwyższego od 2019. Oszczędzający na prywatną emeryturę wycofali przed czasem 610 mln zł. To o 1/4 więcej niż w roku poprzednim.
Sprawdź, ile wyniosła dodatkowa emerytura z IKE w 2023.
Mniejsze zainteresowanie emeryturą z IKZE
Na koniec 2022 instytucje finansowe prowadziły 475,5 tys. indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego. Oznacza to wzrost o ok. 3 proc. (niecałe 13 tys. szt.). Dynamika była więc czterokrotnie mniejsza niż rok wcześniej.
Po części stało się tak wskutek wyraźnie mniejszej liczby nowych IKZE. Osoby chcące odkładać na prywatną emeryturę i jednocześnie korzystać z ulgi podatkowej PIT zawarły łącznie 43 tys. umów. To o 43 proc. mniej niż rok wcześniej i znacznie poniżej średniej wieloletniej (60-70 tys. szt.).
Z drugiej strony o połowę (do 17 tys. przypadków) wzrosła liczba zwrotów z IKZE, czyli wypłat przed osiągnięciem wieku emerytalnego. To z kolei więcej niż wynosi długookresowy trend. Klienci pobrali w ten sposób 154 mln zł, czyli dwukrotnie więcej niż w 2021.
Dlaczego tak się stało? Być może w ocenie niektórych emerytura z III filaru z IKZE straciła na atrakcyjności po obniżeniu I progu podatkowego z 17 do 12 proc. Pamiętajmy, że wypłata z IKZE po ukończeniu 65 lat – w przeciwieństwie do tej z IKE – obłożona jest 10-proc. daniną.
Inną przyczyną spadku popularności dobrowolnych kont emerytalnych mogła być bardzo wysoka inflacja. Oszczędzający pokrywali w ten sposób bieżące wydatki.
Kolejnym wyjaśnieniem mogła być bessa na rynkach finansowych. W ub. r. przez długi czas straty generowały też relatywnie bezpieczne rozwiązania jak obligacje.
IKZE w funduszach inwestycyjnych nadal pierwszym wyborem
W efekcie aktywa IKZE zwiększyły się o 11 proc. (650 mln zł) – do 6,62 mld zł. To najgorsza dynamika w 10-letniej historii istnienia tego produktu emerytalnego.
Z nowych wpłat na IKZE pochodziło 1,45 mld zł. Mimo wyższego limitu kwota ta nie zwiększyła się w porównaniu z rokiem wcześniejszym. Podobnie jak średnia wartość zasilenia, które wyniosło przeciętnie 4600 zł przy limicie 7106,4 zł.
Zatem klienci wykorzystali limit wpłat na IKZE, z którego będzie pobierana emerytura z III filaru, w 65 proc. Tradycyjnie najwięcej (6400 zł) odłożyły osoby oszczędzające na IKZE w formie konta maklerskiego. Najmniej (3500 zł) – klienci mający polisę z UFK.
Nowe środki wpłynęły na 2/3 istniejących rachunków. To również mniej niż w ostatnich latach.
Najpopularniejszą formą IKZE pozostały fundusze inwestycyjne. Na koniec 2022 TFI prowadziły najwięcej rachunków emerytalnych (choć ich liczba zmniejszyła się w ujęciu rocznym), zebrały najwięcej nowych pieniędzy, zarządzały największymi aktywami i pozyskały najwięcej nowych klientów. Jednak ich klienci jako jedyni zredukowali wielkość odkładanych oszczędności (z 4700 do 4400 zł).
Przeczytaj także, jak bardzo wzrosły oszczędności na IKZE w I połowie 2023.
Już konsumowana emerytura z III filaru
Warto odnotować fakt, że po raz pierwszy w historii wartość aktywów w PTE, które prowadzą IKZE pod postacią dobrowolnych funduszy emerytalnych, przekroczyła 1 mld zł. Stało się tak mimo kiepskich wyników w zarządzaniu [sprawdź ranking IKZE w DFE]. Jak zwykle zmalała liczba kont IKZE prowadzonych przez towarzystwa ubezpieczeniowe.
Drugim ważnym zjawiskiem w segmencie IKZE była rekordowa liczba wypłat ustawowych, czyli po osiągnięciu 65 lat. Odnotowano 25,5 tys. takich przypadków. To osiem razy więcej niż rok wcześniej. W latach poprzednich było to po kilkaset przypadków rocznie.
Maciej Kusznierewicz
Dodaj komentarz