Od początku roku mniej klientów sięga po pożyczki niebankowe, a jeśli już to robią – występują o większe kwoty niż wcześniej. Jednak nie jest to wcale efektem poprawy sytuacji finansowej konsumentów. Wręcz przeciwnie. Swoje zrobiło też zaostrzenie ustawy antylichwiarskiej.
Z danych BIK-u wynika, że klienci firm pożyczkowych starają się o coraz większe kwoty. Wg ekspertów to skutek inflacji i zmian w przepisach.
W efekcie w strukturze sprzedaży podmiotów niebankowych maleje udział pożyczek niskokwotowych (do 0,5 i 1 tys. zł), a rośnie tych przekraczających 5 tys. zł. To przekłada się na coraz wyższą przeciętną wartość pożyczki pozabankowej.
Pożyczki niebankowe w I kwartale 2023 na plusie
W I kwartale 2023 klienci zawarli 788,1 tys. umów o pożyczki niebankowe. Łącznie zadłużyli się na 2,291 mld zł. W porównaniu z tym samym okresem roku poprzedniego liczba zaciągniętych pożyczek co prawda zmalała o niespełna 6 proc., ale ich wartość wzrosła o ponad 10 proc.
W samym marcu dynamika była jeszcze większa (+20 proc.). Klienci pożyczyli w sumie 832 mln zł. Z tym że liczba wypłaconych pożyczek skurczyła się jeszcze bardziej (-9 proc. rok do roku).
Pod względem wielkości sprzedaży firmy pożyczkowe wypracowały w marcu czwarty wynik w historii raportowania danych. Zdaniem ekspertów mogły go podbić wydatki związane z Wielkanocą.
Konsumenci szczególnie chętnie zaciągali pożyczki niebankowe powyżej 5 tys. zł. Dynamika w tym segmencie okazała się najwyższa ze wszystkich. W stosunku do I kwartału 2022 liczba umów zwiększyła się o 17 proc., a wartość – o 20 proc.
Pożyczki niebankowe na początku roku 2019-2023
| ↓I kwartał | Liczba umów [tys. szt.] | Wartość [mld zł] | Średnia kwota pożyczki [zł] |
| 2023 | 788,1 | 2,291 | 2907 |
| 2022 | 835,7 | 2,075 | 2483 |
| 2021 | 558,5 | 1,399 | 2505 |
| 2020 | 652,9 | 1,555 | 2382 |
| 2019 | 661,6 | 1,709 | 2583 |
Ssanie na wysokokwotowe pożyczki pozabankowe
Jednak popyt na wysokokwotowe pożyczki niebankowe wzmógł się już przed rokiem za sprawą rosnącej inflacji. Natomiast w ostatnich miesiącach zyskał dodatkowy stymulant. Chodzi o obowiązujące od grudnia ub. r. zmian w ustawie antylichwiarskiej.
Niższe limity kosztów pozaodsetkowych pożyczek pozabankowych sprawiły, że instytucjom finansowym bardziej opłaca się udzielać większych zobowiązań z dłuższym terminem spłaty. Klasyczne pożyczki ratalne wypierają chwilówki.
Dobrze widać to w danych. Jeszcze kilka miesięcy temu pożyczki do 1 tys. zł stanowiły grubo ponad 40 proc. zawieranych umów. Natomiast w ujęciu wartościowym ich udział przekraczał 10 proc.
Z czasem obie liczby zaczęły maleć. W konsekwencji w marcu zobowiązania niskokwotowe odpowiadały już tylko za 37 proc. udzielonych pożyczek. Ich udział w wartości sprzedaży skurczył się do 8,2 proc.
Odwrotny trend zarysował się w pożyczkach wysokokwotowych. Dawniej na takie zobowiązanie decydował się mniej więcej co 10. klient. W marcu – już co 7. Zauważalnie, bo z ok. 42 proc. na koniec 2021 i 43 proc. na koniec 2022 do 47 proc., zwiększył się też udział pożyczek na ponad 5 tys. zł w wartości wypłacanego finansowania.
– W dalszych kwartałach popyt na wysokokwotowe pożyczki niebankowe powinien się utrzymać. Będzie tak na skutek wysokich kosztów utrzymania, cen żywności oraz realnego spadku wynagrodzeń – prognozuje prof. Waldemar Rogowski, główny ekonomista BIK-u.
Pożyczka pozabankowa tylko dla swoich
Mniej udzielonych pożyczek to prawdopodobnie również skutek nowych przepisów. Instytucje finansowe, żeby ograniczyć ryzyko i utrzymać rentowność biznesu, przywiązują jeszcze większą wagę do badania wiarygodności płatniczej i zdolności kredytowej konsumentów.
Pożyczają głównie dobrze sobie znanym i rzetelnym klientom. Obrazuje to np. wskaźnik odpytań w bazach danych przypadający na jedną osobę starającą się o pieniądze. Jeszcze w lutym był on historycznie wysokim poziomie.
– Implikacje ustawy antylichwiarskiej mogły doprowadzić do zmiany polityki przynajmniej niektórych firm pożyczkowych. Dane wskazują na jeszcze większą niż wcześniej selekcję wnioskujących – tłumaczą eksperci Fundacji Rozwoju Rynku Finansowego. – Część podmiotów odrzuca klientów jeszcze przed ich zweryfikowaniem w bazie – dodają.
Co z tymi, którym legalni pożyczkodawcy odmówili finansowania? Prawdopodobnie ratują się pożyczkami w szarej strefie.
Dowiedz się, jak nowa ustawa antylichwiarska wpłynęła na pozabankowe pożyczki gotówkowe.
Maciej Kusznierewicz
Dodaj komentarz