Od lat najczęściej wybieranymi formami budowania oszczędności przez Polaków są najprostsze i najbardziej dostępne metody. To gotówka i depozyty bankowe. Jednak ich popularność się zmienia w zależności od warunków makroekonomicznych.
W zależności od badania posiadanie oszczędności deklaruje mniejszy lub większy odsetek Polaków. Sęk w tym, że nadwyżki finansowe można gromadzić w różnorakiej formie.
Jak robią to Polacy? Tego dowiadujemy się z raportu ZPF i Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH „Sytuacja na rynku consumer finance”.
Oszczędności Polaków w domu i banku
Z najnowszej edycji badania wynika, że najpopularniejszą metodą odkładania oszczędności przez Polaków jest gotówka. Jej udział wynosi 55,1 proc.
To mniej niż rok wcześniej (58,8 proc.) i najmniej ponad pięciu lat (53,7 proc.). W 2015 w ten sposób nadwyżki gromadziło prawie 2/3 ankietowanych.
Wg ostatnich danych NBP w obiegu znajdują banknoty i monety o wartości 376,6 mld zł. Przy czym nie wszystkie należą do gospodarstw domowych.
Dlaczego gotówka, która nie chroni oszczędności przed inflacją, utrzymała pierwsze miejsce? Przypomnijmy, że jeszcze na początku tego roku tempo wzrostu osiągnęło poziom najwyższy od połowy lat 90.
– To najprawdopodobniej skutek relatywnie niskiego stopnia edukacji ekonomicznej oraz faktu, że duża część rodaków odkłada raczej drobne kwoty – twierdzi dr Sławomir Dudek, ekonomista SGH i współautor badania.
Za gotówką plasują się lokaty bankowe, na których oszczędza 39,5 proc. respondentów. Udział tej formy wyraźnie wzrósł na przestrzeni ostatnich dwóch lat (z 26,9 proc.). Stało się tak wskutek znacznego wzrostu oprocentowania depozytów będącego następstwem podnoszenia ceny pieniądza przez RPP między październikiem 2021 a wrześniem 2022.
Z danych NBP wynika, że gospodarstwa domowe trzymają w bankach 1,152 bln zł. Z tego prawie 798 mld zł stanowią środki na ROR-ach (zostały zaliczone do kategorii gotówka) i kontach oszczędnościowych, a 354 mld zł – lokaty.
Oszczędzanie przez pożyczanie rządowi
W ostatnich dwóch latach widać wzrost znaczenia obligacji skarbowych w strukturze oszczędności Polaków. Wybiera je 8,4 proc. osób.
W połowie 2021 było to 5,8 proc. Wzrost znaczenia tej metody gromadzenia nadwyżek jest pokłosiem poprawy parametrów papierów dłużnych przez ministra finansów w odpowiedzi na wyższe stopy procentowe NBP.
Aczkolwiek w tym roku sprzedaż obligacji oszczędnościowych idzie Ministerstwu Finansów gorzej niż w ubiegłym. W ciągu pierwszych dziewięciu miesięcy Polacy wyłożyli na nie 33,5 mld zł, czyli o 1/3 mniej niż w tym samym okresie roku poprzedniego (49,9 mld zł).
Oszczędności Polaków na prywatną emeryturę
W coraz większym stopniu oszczędności Polaków budują również środki odkładane z myślą o prywatnej emeryturze. Po IKE albo IKZE sięga coraz więcej osób.
Na koniec I półrocza indywidualne konto emerytalne miało ponad 811 tys. osób. Zebrały na nich 15,8 mld zł. Umowę o indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego zawarło przeszło 483 tys. osób, które odłożyły w ten sposób 7,6 mld zł.
W tych produktach pieniądze lokuje więcej respondentów niż w nieruchomościach (7,1 vs 5,8 proc.). W drugim przypadku widać spadek zainteresowania. Być może to efekt droższych niż jeszcze w 2021 kredytów mieszkaniowych i ostrzejszych kryteriów ich uzyskiwania, które złagodzono dopiero wiosną br.
W porównaniu z rokiem poprzednim rzadziej wybieramy też fundusze inwestycyjne (6,3 proc.) oraz akcje (5 proc.). Jednak w dłuższym horyzoncie rozwiązania te zyskują na popularności i stanowią coraz większe oszczędności Polaków. Tak samo jak inne niż nieruchomości dobra materialne, np. monety kolekcjonerskie i zabytkowe samochody.
Maciej Kusznierewicz
Hej, trochę zagmatwane z tą gotówką. Gotówka to banknoty i monety, a w tekście zaliczono do gotówki też środki na ror-ach.
Dzięki za komentarz.
Też mnie to zastanawiało, więc zapytałem autorów badania. Tak to zakwalifikowali, czyli w ramach gotówki uwzględnili również środki na ROR-ach.